|
Համոզեց նրանց պուրակը դեղնած Համոզեց նրանց պուրակը դեղնած Կեչու կենսուրախ իր լեզվով խոսուն, Եվ կռունկները, չվերթի ելած, Ոչ մեկի համար էլ չեն ափսոսում:
Ինչու՞ ափսոսաս: Բոլորն են վաղանց – Գալիս, մտնում տուն, մեկնում են անհետ։ Կանեփի արտն է անրջում նրանց Կապույտ լճակին նայող լուսնի հետ։
Կանգնած եմ մենակ դաշտում մերկ ու հարթ, Կռունկի կանչը լսվում է հեռվից, Լի եմ մանկության հուշերով զվարթ, Բայց չեմ ափսոսում ոչինչ անցյալից․
Ո՛չ տարիներս վատնված նանիր, Ո՛չ զարթոնքն հոգուս – ծաղկած խորդենի։ Այգում վառվում է սնձենին կարմիր, Բայց խարույկը այդ ջերմություն չունի։
Սնձենու ճութը երբեք չի այրվում, Խոտը դեղնելով՝ դեռ մնում է խոտ։ Ինչպես ծառն է մեղմ տերևաթափվում, Այնպես բառերս եմ շաղ տալիս թախծոտ:
Եվ ժամանակը թե քամու նման Հավաքի նրանց – ինչպես անպետք դեզ․․․ Ասացեք այսպես... պուրակը ոսկի Համոզեց նրան լեզվով քաղցրահեզ։ 1924
Կյանքը խաբկանք է, տխրություն է թով Կյանքը խաբկանք է, տխրություն է թով, Եվ ուժը նրա այն բանում է լոկ, Որ կոշտ ու կոպիտ իր ձեռագրով Ճակատագիր է գրում անողոք։
Ես միշտ, երբ աչք եմ փակում մի թեթև, Ասում եմ անձայն. «Սի՛րտ, զուր ես հուզվում, Կյանքը խաբկանք է, բայց երբեմն և Հրճվանքով է նա սուտն իր զարդարում։»
Դեմքդ ալեզարդ երկնքին դարձրու՛, Բախտդ գուշակի՛ր նորալուսնով հեզ Եվ մի պահանջիր, ո՛վ մահկանացու, Ճշմարտությունն այն, որը պետք չէ քեզ։
Լավ է՝ թխենու բքի մեջ ցավով Մտածել՝ կյանքը ճանապարհ է լոկ։ Թող խաբեն կանայք թեթևաբարո, Թող դավաճանեն ընկերներն անհոգ։
Թող ինձ գուրգուրեն խոսքերով նրբին, Թող որ չար լեզուն սուր է ածելուց, - Վաղուց պատրաստ եմ ես այդ ամենին, Սովորել եմ այդ բոլորին վաղուց։
Մրսում է հոգիս այս բարձունքներից, Ջերմություն չկա հրից աստղային։ Ում սիրում էի` ուրացան մեկից, Ում համար ապրում՝ շուտ մեռացան ինձ։
Բայց և այնպես, ես՝ ճնշված, հալածված, Նայելով ժպտուն ալ վերջալույսին, Այս հողի վրա՝ մոտիկ ու սիրված, “Երախտապարտ եմ”, - ասում եմ կյանքին։
Մենք կամաց-կամաց գնում ենք դեպի Մենք կամաց-կամաց գնում ենք դեպի Աշխարհն հանգստի ու երանության։ Գուցե քիչ մնաց, որ ես էլ անցնեմ Մահկանացուի իմ վերջին ճամփան։
Դու՛ք, իմ սիրելի՛ կեչու թավուտնե՛ր, Հող ու ավազնե՛ր, հովիտնե՛ր կանաչ, Անկարող եմ ես թախիծս թաքցնել Հեռացողների թափորի առաջ։
Անչափ շատ եմ ես այս կյանքում սիրել Հոգին պարուրող նյութականը սին։ Խաղաղություն ձեզ կաղամախինե՛ր, Որ զմայլել եք կարմիր ջրերին։
Շատ եմ միտք արել ես լռության մեջ, Շատ եմ ինքս ինձ երգեր հորինել, Եվ այստեղ՝ մռայլ այս երկրի վրա Երջանիկ եմ որ շնչել եմ, ապրել։
Երջանիկ եմ որ ծաղիկ եմ ճմլել, Պառկել խոտերին, համբուրել կանանց, Իսկ գազաններին, մեր փոքրի՛կ եղբայր Չեմ խփել նույնիսկ գլխներին կամաց։
Գիտեմ՝ թավուտներ այնտեղ չեն ծաղկում, Չեն ծփում այնտեղ արտերը ճաճանչ։ Դրանից է, որ սարաուռ եմ զգում Հեռացողների թափորի առաջ։
Գիտեմ՝ այդ երկրում ես չեմ տեսնելու Այս ուռիները մթնում շողացող։ Դրանից է, որ թանկ են ինձ մարդիկ՝ Ինձ հետ միասին ա՛յս երկրում ապրող։
Տերևներն ահա թափվում են մեկ-մեկ Տերևներն ահա թափվում են մեկ-մեկ։ Խուլ, երկարաձիգ տնքում է քամին։ Ո՞վ կուրախացնի սիրտն իմ վշտաբեկ, Ո՞վ կսփոփի այն, բարեկա՛մ իմ հին։
Ծանրացած, փակվող կոպերիս միջից Նայու՜մ եմ, նայու՜մ լուսնին անընդհատ։ Աքլորներն ահա կանչեցին նորից Խաղաղության մեջ լուռ, ստվերաշատ։
Նախալուսային, կապույտ, վաղորդյան։ Եվ վայելչություն թռչող աստղերի։ Երանի մտքիս պահեի մի բան, Միայն չգիտեմ, թե ինչ կուզեի։
Ի՞նչ ցանկանաս, երբ հոգսին վերջ չկա, Երբ անիծում ես և՛ բախտ, և՛ տնակ։ Ես կուզենայի մի լավ աղջկա Տեսնեի հիմա պատուհանիս տակ ։
Որ նա աչքերով իր ջինջ, լուսավոր – Միայն ինձ՝ Ոչ թե պատահած մեկին – Զգացմունքներով ու խոսքերով նոր Սփոփանք բերեր, շոյեր իմ հոգին։
Որ այս սպիտակ լուսնկայի տակ Ստանձնելով բախտն իմ երանելի, Երգերիս վրա էլ չհալվեի Եվ այլոց ուրախ պատանեկությամբ Ես իմը երբեք էլ չափսոսայի։
Տխրում եմ անչափ, երբ նայում եմ քեզ Տխրում եմ անչափ, երբ նայում եմ քեզ, Ե՛վ ափսոսում եմ, և՛ ցավում այնքան, Ասես ուռենու ուշ պղինձն է մեզ Սեպտեմբերի հետ մնացել միայն։
Օտար շուրթերը տարել են վաղուց Թրթիռը մարմնիդ, ջերմությունը քո, Ու կարծես հիմա անձրև է մաղում Մի քիչ դալկացած պաղ հոգուդ ներքո։
Դե ին՜չ, դրանից ես չեմ վախենում։ Այլ խնդաություն է հիմա ինձ մնում։ Չ՞է որ չմնաց էլ ուրիշ ոչինչ․ Միայն շեկ մոխիր, տամկություն մի քիչ։
Չ՞է որ ես ինքս էլ ինձ չեմ խնայել Խաղաղ կյանքի ու ժպիտի համար։ Անցածս ճամփան շատ կարճ է եղել, Գործած սխալներս՝ անթիվ-անհամար։
Ծիծաղաշարժ կյանք, աններդաշնակ, սին - Այսպես է եղել ու կլինի միշտ։ Գերեզմանոց է հիշեցնում այգին, Կեչին կրծոտված ոսկորներ է ճիշտ։
Այսպես էլ կանցնի և ծաղկունքը մեր, Կաղմկենք – կանցնենք թռչունների պես, Թե որ չեն լինում ձմռան ծաղիկներ, Դրա համար զուր էլ ինչու՞ տխրես։
Չեմ լալիս, կանչում, ափսոսում բնավ Չեմ լալիս, կանչում, ափսոսում բնավ, Ամեն ինչ կանցնի այգու ծաղկի պես։ Վաղ թառամության ոսկով բռնկված՝ Էլ երբեք ջահել չեմ լինելու ես։
Եվ դու էլ, սիրտ իմ, ձմռան շունչն առած՝ Էլ առաջվա պես թունդ չես զարկելու, Ու կեչիների աշխարհը կանաչ Էլ ինձ չի կանչի բոկոտն շրջելու։
Թափառման ոգի, դու հազվադեպ ես Հիմա բորբոքում բոցը շուրթերիս, Ահ, իմ կորուսյալ նախկին թարմություն, Հորդ զգացմունքներ, մոլուցք աչքերի։
Ցանկություններս մարում են արդեն, Կյա՞նքս էր, որ անցավ, թե՞ երազ էր մով, Կարծես թե գարնան թնդաձայն ծեգին Սլանում էի վարդագույն ձիով։
Բոլորս անցվոր ենք այս հին աշխարհում, Թխկու սաղարթից պղինձն է կաթում... Օրհնվի հավերժ այն ամենը, որ Գալիս է, ծաղկում ու մեռնում-գնում։
Հիշում եմ, սիրելիս, հիշում եմ Հիշում եմ, սիրելիս, հիշում եմ Ճաճանչը քո ոսկե վարսերի, Տխուր էր, ու հեշտ չէր ինձ համար Վիճակված բաժանումն իմ սերից։
Հիշում եմ գիշերները աշնան, Ու կեչու հովանին խշշացող, Կարճ էին ցերեկները թեև, Լուսինն էր մեզ երկար ուղեկցող։
Հիշում եմ՝ դու ինձ ասում էիր․ «Կանցնեն մով տարիները անհետ, Եվ դու՝ ուրիշի հետ, սիրելիս, Մտահան կանես ինձ առհավետ»։
Այսօր ծաղկած լորենին նորից Հետ բերեց հուզմունքըս այն օրվա, Երբ քնքույշ ծաղիկ էի ցանում Գանգրացրած խոպոպներիդ վրա։
Եվ սիրտն իմ, որ չի ուզում սառել, Տխրորեն ուրիշին սիրելով՝ Ինչպես հին, մի սիրված պատմություն Քո սերն է միշտ հիշում կարոտով։
Անպատմելի, նուրբ ու ջինջ կապուտակ Անպատմելի, նուրբ ու ջինջ կապուտակ... Խաղաղ է երկիրըս փոթորկից հետո, Եվ հոգին էլ իմ –մի դաշտ լայնարձակ – Շնչում է մեղրի ու վարդի հոտով։
Խաղաղվել եմ ես. տարիներին փառք, Բայց չեմ անիծում այն, ինչ որ անցավ։ Կարծես սանձազերծ եռաձի մի կառք Երկրովըս մեկ արագ սլացավ։
Փոշի հանեցին սմբակների տակ Ու չար սուլոցով չքացան հեռվում։ Իսկ հիմա շուրջս անտառ է ծմակ, Նույնիսկ տերևի ընկնելն է լսվում։
Ձանգա՞կ է արդյոք, հեռու արձագա՞նք, Ներծծում է ողջն իմ սիրտը կարոտ։ Բայց կա՛նգ առ, հոգի՛ս, մենք քեզ հետ անցանք Մեր անցանելիք ճամփան փոթորկոտ։
Ե՛կ մի հասկանանք ա՛յն, ինչ տեսել ենք, Ա՛յն, ինչ կատարվեց երկրումըս համակ, Եվ ներենք, եթե մեզ նեղացրել են՝ Ե՛վ այլոց, և՛ մեր մեղքերի համար։
Ընդունում եմ ողջ եղած-չեղածը, Միայն թե հիմա շատ եմ ափսոսում – Պանդոկների գաղջ ծխի մեջ կորած՝ Շատ անփույթ եղա ջահել հասակում։
Բայց չէ՞ որ ջահել կաղնին էլ, հանց խոտ, Ճկվում է դյուրավ՝ մնալով կաղնի... Ա՛հ, իմ մոլեգին պատանեկություն, Դու իմ երբեմնի ոսկե խենթություն։ 1925
Երկնագույն կոֆտա։ Ծավի աչքեր ջինջ … Երկնագույն կոֆտա։ Ծավի աչքեր ջինջ։ Հոգյակիս ստույգ չասացի ոչինչ։ Հարցրեց. «Բու՞ք է դարձյալ բարձրացել: Վառարան վառեմ, անկողին բացեմ»։ Ասացի. «Հիմա ինչ-որ մեկն երկնից Ճերմակ ծաղիկ է շաղ տալիս նորից: Անկողին բացիր, կրակ վառիր թեզ, Սրտիս մեջ ձյուն է, բուք է առանց քեզ»: 1925
Թարգմանությունը Մուշեղ Բադալյանի |
|
Отговорила роща золотая Отговорила роща золотая
Кого жалеть? Ведь каждый в мире странник —
Стою один среди равнины голой,
Не жаль мне лет, растраченных напрасно,
Не обгорят рябиновые кисти,
И если время, ветром разметая, 1924
Жизнь — обман с чарующей тоскою Жизнь — обман с чарующей тоскою, Оттого так и сильна она, Что своею грубою рукою Роковые пишет письмена.
Я всегда, когда глаза закрою, Говорю: «Лишь сердце потревожь, Жизнь — обман, но и она порою Украшает радостями ложь».
Обратись лицом к седому небу, По луне гадая о судьбе, Успокойся, смертный, и не требуй Правды той, что не нужна тебе.
Хорошо в черемуховой вьюге Думать так, что эта жизнь — стезя. Пусть обманут легкие подруги, Пусть изменят легкие друзья.
Пусть меня ласкают нежным словом, Пусть острее бритвы злой язык. Я живу давно на все готовым, Ко всему безжалостно привык.
Холодят мне душу эти выси, Нет тепла от звездного огня. Те, кого любил я, отреклися, Кем я жил — забыли про меня.
Но и все ж, теснимый и гонимый, Я, смотря с улыбкой на зарю, На земле, мне близкой и любимой, Эту жизнь за все благодарю.
Мы теперь уходим понемногу Мы теперь уходим понемногу В ту страну, где тишь и благодать. Может быть, и скоро мне в дорогу Бренные пожитки собирать.
Милые березовые чащи! Ты, земля! И вы, равнин пески! Перед этим сонмом уходящим Я не в силах скрыть своей тоски.
Слишком я любил на этом свете Все, что душу облекает в плоть. Мир осинам, что, раскинув ветви, Загляделись в розовую водь.
Много дум я в тишине продумал, Много песен про себя сложил, И на этой на земле угрюмой Счастлив тем, что я дышал и жил.
Счастлив тем, что целовал я женщин, Мял цветы, валялся на траве, И зверье, как братьев наших меньших, Никогда не бил по голове.
Знаю я, что не цветут там чащи, Не звенит лебяжьей шеей рожь. Оттого пред сонмом уходящим Я всегда испытываю дрожь.
Знаю я, что в той стране не будет Этих нив, златящихся во мгле. Оттого и дороги мне люди, Что живут со мною на земле.
Листья падают, листья падают Листья падают, листья падают. Стонет ветер, протяжен и глух. Кто же сердце порадует? Кто его успокоит, мой друг?
С отягченными веками Я смотрю и смотрю на луну. Вот опять петухи кукарекнули В обосененную тишину.
Предрассветное. Синее. Раннее. И летающих звезд благодать. Загадать бы какое желание, Да не знаю, чего пожелать.
Что желать под житейскою ношею, Проклиная удел свой и дом? Я хотел бы теперь хорошую Видеть девушку под окном.
Чтоб с глазами она васильковыми Только мне — Не кому-нибудь — И словами и чувствами новыми Успокоила сердце и грудь.
Чтоб под этою белою лунностью, Принимая счастливый удел, Я над песней не таял, не млел И с чужою веселою юностью О своей никогда не жалел.
Мне грустно на тебя смотреть Мне грустно на тебя смотреть, Какая боль, какая жалость! Знать, только ивовая медь Нам в сентябре с тобой осталась.
Чужие губы разнесли Твое тепло и трепет тела. Как будто дождик моросит С души, немного омертвелой.
Ну что ж! Я не боюсь его. Иная радость мне открылась. Ведь не осталось ничего, Как только желтый тлен и сырость.
Ведь и себя я не сберег Для тихой жизни, для улыбок. Так мало пройдено дорог, Так много сделано ошибок.
Смешная жизнь, смешной разлад. Так было и так будет после. Как кладбище, усеян сад В берез изглоданные кости.
Вот так же отцветем и мы И отшумим, как гости сада... Коль нет цветов среди зимы, Так и грустить о них не надо.
Не жалею, не зову, не плачу Не жалею, не зову, не плачу, Все пройдет, как с белых яблонь дым. Увяданья золотом охваченный, Я не буду больше молодым.
Ты теперь не так уж будешь биться, Сердце, тронутое холодком, И страна березового ситца Не заманит шляться босиком.
Дух бродяжий, ты все реже, реже Расшевеливаешь пламень уст. О, моя утраченная свежесть, Буйство глаз и половодье чувств.
Я теперь скупее стал в желаньях, Жизнь моя? иль ты приснилась мне? Словно я весенней гулкой ранью Проскакал на розовом коне.
Все мы, все мы в этом мире тленны, Тихо льется с кленов листьев медь... Будь же ты вовек благословенно, Что пришло процвесть и умереть.
Я помню, любимая, помню Я помню, любимая, помню Сиянье твоих волос. Не радостно и не легко мне Покинуть тебя привелось.
Я помню осенние ночи, Березовый шорох теней, Пусть дни тогда были короче, Луна нам светила длинней.
Я помню, ты мне говорила: "Пройдут голубые года, И ты позабудешь, мой милый, С другою меня навсегда".
Сегодня цветущая липа Напомнила чувствам опять, Как нежно тогда я сыпал Цветы на кудрявую прядь.
И сердце, остыть не готовясь, И грустно другую любя, Как будто любимую повесть, С другой вспоминает тебя.
Несказанное, синее, нежное... Несказанное, синее, нежное...
Я утих. Годы сделали дело,
Напылили кругом. Накопытили.
Колокольчик ли? Дальнее эхо ли?
Разберемся во всем, что видели,
Принимаю, что было и не было,
Но ведь дуб молодой, не разжелудясь, 1925
Голубая кофта. Синие глаза… Голубая кофта. Синие глаза. Милая спросила: «Крутит ли метель? Я ответил милой: «Нынче с высоты Затопи ты печку, постели постель, 1925
Перевод на армянский Мушега Бадаляна |
|
Սերգեյ Եսենին (1895-1925) Сергей Есенин Ռուս քնարերգու բանաստեղծ։ Եսենինը 20-րդ դարի ամենահայտնի և ամենասիրված ռուս բանստեղծներից մեկն է։ Նրա ստեղծագործություններից շատերը թարգմանվել են բազմաթիվ լեզուներով։ 1925թ գտնվելով խորը ընկճման մեջ, Եսենինը ինքնասպան է եղել։ Եսենինի բանստեղծությունները շատերն են թարգմանել հայերեն։ Ստորև ներկայացվում են նրա վերջին տարիների բանաստեղծություններից մի քանիսը Մուշեղ Բադալյանի թարգմանությամբ։ |
|
Translations from Russian Թարգմանություններ ՌՈՒՍերենից
|
|
Poetic Translations Into And From Armenian Բանաստեղծական Թարգմանություններ Հայերեն և Հայերենից |
