TyutchevPoems

ՎԵՐՋԻՆ ԿԱՏԱԿԼԻԶՄ

Երբ հնչի վերջին ժամը բնության,

Մաս-մաս կդառնա երկիրը շքեղ․

Ջուրը կծածկի կրկին ամեն բան

Եվ կարտացոլվի աստծո դեմքն այնտեղ։

1829

Թարգմանությունը Մուշեղ Բադալյանի

SILENTIUM!

Լռի՛ր, թաքնվի՛ր և ծածուկ պահիր,

Տենչ ու երազանք ընդմիշտ խնայի՛ր:-

Թող որ քո հոգու հուզավառ խորքում

Ծագեն ու մարեն և մտնեն խոր քուն,

Ինչպես աստղերը մութ գիշերի մեջ,-

Նայի՛ր, հիացի՛ր- և լռի՛ր անվերջ:

Սիրտն ինչպե՞ս պիտի գաղտնիքն իր բանա:

Մեկ ուրիշը քեզ ինչպե՞ս հասկանա:

Ինչո՞վ ես ապրում՝ կլինի՞ հասու:

Միտքն արտաբերված՝ կեղծիք է և սուտ:

Պոռթկաս՝ կհուզես ակունքները պերճ,-

Սնվի՛ր ակունքից- և լռի՛ր անվերջ:

Կարողացիր լոկ ապրել քո խորքում,-

Մի ողջ աշխարհ կա ներհուն քո հոգում,

Խոհերի աշխարհ՝ ծածուկ, մոգական,

Որ կխլանա աղմուկից, սակայն,

Կցրվի օրվա շողերից անշեջ,-

Լսի՛ր այդ երգը- և լռի՛ր անվերջ:

1830

Թարգմանությունը Խորեն Գասպարյանի

* * *

Երկու ուժ կա – օրհասական երկու ուժ –

Նրանց ձեռքի տակ է մեր կյանքն անցողիկ

Օրորոցից մինչև շիրիմ չարագույժ,–

Մեկը Մահն է, մյուսը՝ Դատն ամբոխի:

Եվ այս, և այն՝ միանման անողոք,

Անկասելի, անհաշվետու և անգութ,

Չեն հանդուրժում դժգոհություն ու բողոք,

Մեր բերանն է փակում վճիռն իրենց բութ…

Բայց Մահն ազնիվ է առավել, անաչառ,

Թեև անհույզ ու անվրդով, սիրտն՝ անդուռ…

Դժգո՞հ ենք մենք, թե հնազանդ, բարի, չար –

Հավասար ենք շեղբի դեմ իր գերանդու:

Իսկ աշխարհը… Տիրակալ է նա խանդոտ,

Անհաղորդ է նա պայքարին, անհոգի,

Նա չի հնձում, բայց ձեռքերով իր անդող,

Մեկ էլ տեսար, հասկն արմատով կպոկի:

Եվ վայ նրան, երկիցս վայ ու ավաղ

Այն վեհ ուժին – ջահելության պես հպարտ,

Որ հայացքով իր վճռական ու անահ,

Շուրթին՝ ժպիտ, ընթանում է դեպի մարտ:

Նետվում է նա անհավասար պայքարի,

Պաշտպանելու իրավունքներն իր վերին,

Պատիվն անբիծ և իր անունը բարի

Զրպարտանքի սանձակոտոր հողմերից:

Չի թաքցնում դիմակի տակ դեմքը վես,

Չի խոնարհվում, գնում է նա բաց կրծքով,

Թոթափելով խոպոպներից – փոշու պես –

Սպառնալիքն ու լուտանքները կրքոտ, –

Օ, վայ նրան, քանզի որքան պարզասիրտ,

Մեղավոր է թվում այնքան կինը խեղճ…

Այսպիսին է աշխարհն, ավաղ, այնքա՛ն բիրտ,

Որքան մեղքի խոստովանանքն է անկեղծ:

1869

Թարգմանությունը Գագիկ Դավթյանի

Կ.Բ.

Հանդիպեցի քեզ: Եվ ողջ ապրածս

Վերականգնվեց հոգնած իմ սրտում,

Հիշեցի ոսկե ժամանակը ես,

Նորից ջերմացավ իմ սիրտը տրտում:

Ինչպես ուշ աշնան վերջին պահերին,

Լինում են օրեր, լինում է մի ժամ,

Հայտնվում հանկարծ գարնան թևերին

Ու երջանիկ ենք զգում մեզ այնքան…

Եվ շրջանակված անցած օրերի

Երջանկասոսափ հոգու լիությամբ,

Նայում ենք ծանոթ դիմագծերին,

Ինչպես մոռացված լուսեղեն դյութանք:

Շատ վաղուց արդեն չեմ տեսել ես քեզ

Եվ երազում ես կարծես հայտնվել,

Այդ հին կարոտի արձագանքն է տես,

Որ ծնվել իմ մեջ ու դեռ չի մարել:

Բայց դա հուշերի վայելքը չէ լոկ,

Վերածնվել է կյանքն իմ մեջ կարծես`

Չի փոխվել նախկին խենթ հմայքը քո

Եվ սերն է դարձյալ խորունկ ու հրկեզ…

Թարգմանությունը` Սեյրան Մալխասյանի

Последний катаклизм

Когда пробьет последний час природы,

Состав частей разрушится земных:

Всё зримое опять покроют воды,

И божий лик изобразится в них!

1829

Перевод на армянский Мушега Бадаляна

SILENTIUM!

Молчи, скрывайся и таи

И чувства и мечты свои —

Пускай в душевной глубине

Встают и заходят оне

Безмолвно, как звезды в ночи, —

Любуйся ими — и молчи.

Как сердцу высказать себя?

Другому как понять тебя?

Поймет ли он, чем ты живешь?

Мысль изреченная есть ложь —

Взрывая, возмутишь ключи,

Питайся ими — и молчи…

Лишь жить в себе самом умей —

Есть целый мир в душе твоей

Таинственно-волшебных дум —

Их оглушит наружный шум,

Дневные разгонят лучи —

Внимай их пенью — и молчи!..

1830

Перевод на армянский Хорена Гаспаряна

* * *

Две силы есть – две роковые силы,

Всю жизнь свою у них мы под рукой,

От колыбельных дней и до могилы, –

Одна есть Смерть, другая – Суд людской.

И та и тот равно неотразимы,

И безответственны и тот и та,

Пощады нет, протесты нетерпимы,

Их приговор смыкает всем уста...

Но Смерть честней – чужда лицеприятью,

Не тронута ничем, не смущена,

Смиренную иль ропщущую братью –

Своей косой равняет всех она.

Свет не таков: борьбы, разноголосья –

Ревнивый властелин – не терпит он,

Не косит сплошь, но лучшие колосья

Нередко с корнем вырывает вон.

И горе ей – увы, двойное горе, –

Той гордой силе, гордо-молодой,

Вступающей с решимостью во взоре,

С улыбкой на устах – в неравный бой.

Когда она, при роковом сознанье

Всех прав своих, с отвагой красоты,

Бестрепетно, в каком-то обаянье

Идет сама навстречу клеветы,

Личиною чела не прикрывает,

И не дает принизиться челу,

И с кудрей молодых, как пыль, свевает

Угрозы, брань и страстную хулу, –

Да, горе ей – и чем простосердечней,

Тем кажется виновнее она...

Таков уж свет: он там бесчеловечней,

Где человечно-искренней вина.

1869

Перевод на армянский Гагика Давтяна

К. Б.

Я встретил вас — и все былое

В отжившем сердце ожило;

Я вспомнил время золотое -

И сердцу стало так тепло...

Как поздней осени порою

Бывают дни, бывает час,

Когда повеет вдруг весною

И что-то встрепенется в нас, -

Так, весь обвеян духовеньем

Тех лет душевной полноты,

С давно забытым упоеньем

Смотрю на милые черты...

Как после вековой разлуки,

Гляжу на вас, как бы во сне, -

И вот — слышнее стали звуки,

Не умолкавшие во мне...

Тут не одно воспоминанье,

Тут жизнь заговорила вновь, -

И то же в вас очарованье,

И та ж в душе моей любовь!..

Перевод на армянский Сейрана Малхасяна

Ֆյոդոր Տյուտչև (1803-1873) Федор Тютчев

Ականավոր ռուս բանաստեղծ, դիվանագետ, Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի թղթակից-անդամ։ Ապրել է Մյունխենում, Թուրինում, անձամբ ճանաչել է Հայնեին։ Չի մասնակցել ռուսական գրական կյանքին, և նույնիսկ իրեն գրող չի համարել։ Մեզ են հասել նրա մոտ 400 բանաստեղծություններ։